خطر والدین استرس‌زا | افسردگی بعد از کنکور می‌آید

به گزارش جام‌جم آنلاین، کم نیستند خانواده‌هایی که آینده و موفقیت فرزندشان را به قبولی در آزمون کنکور گره زده‌اند. به همین دلیل برخی والدین این روزها اضطراب ‌شدیدی را تحمل‌ می‌کنند، استرسی که در نهایت سبب می‌شود آنها مرتکب رفتارهای غلطی شوند و اضطراب خود را به فرزندشان منتقل کنند.

لیلا کریمی فرشی، روانشناس دراین باره به جام‌جم آنلاین می‌گوید: برای نمونه این روزها کم نیستند والدینی که مدام از دانش‌آموزان می‌خواهند دیگر درس نخوانند و کتاب‌هایشان را کنار بگذارند.‌  

آن طور که کریمی‌فرشی می‌گوید این رفتار والدین اشتباه است، چراکه استرس دانش‌آموز را چند برابر می‌کند. در واقع دانش آموز با مطالعه به نوعی می‌خواهد آرامش به دست بیاورد. بنابراین وقتی با مخالفت والدین رو به رو می‌شود، تصور می‌کند آنها می‌خواهند آرامش او را به هم بزنند.‌

به عبارت دیگر لازم نیست دانش آموزان این روزها ‌ مانند گذشته درس بخوانند. به همین دلیل می توانیم به آنها توصیه کنیم، ساعات مطالعه‌شان را کم کنند ‌و بهتر است خلاصه‌درس‌ها‌‌ و نکات تستی را مرور کنند. ‌

او ادامه می‌دهد: ‌‌تاکید مداوم سبب افزایش اضطراب می‌شود و والدین و دیگر اعضای خانواده باید از آن اجتناب کنند.

علاوه براین والدین نباید مدام درخانه از نتیجه کنکور و برنامه‌هایشان برای پس از کنکور صحبت کنند. برای نمونه پرداختن به این موضوع که پس از برگزاری کنکور مهمانی خواهیم گرفت درست نیست.

کریمی فرشی در این‌باره توضیح می‌دهد:‌ «مثلا برخی والدین به دانش آموزان می‌گویند بعد از برگزاری کنکور وقتی نتیجه را ببینی‌ ذوق زده می‌شوی این درحالی است که دانش آموز وقتی با چنین مسائلی رو به رو می‌شود، تصور می‌کند اعضای خانواده به او ‌امیدواری بیهوده می‌دهند.»

آرامش و دوری از اخبار

رفتارهای نامناسب والدین تنها عاملی نیست که به استرس دانش آموزان دامن می‌زند. در این بین باید شرایط را به گونه‌ای فراهم کرد که محیط نیز به حفظ آرامش دانش آموز و خانواده کمک کند. برای نمونه، تعمیرات، نظافت کلی، جا‌به‌جایی یا تغییر خانه را نباید در چنین روزهایی انجام داد.

کریمی‌فرشی، روانشناس دراین‌باره می‌گوید: باید سعی کرد در چند روزی که تا کنکور باقی‌مانده است آرامش محیط خانه را حفظ کنیم به همین دلیل جا به‌ جایی، تعمیرات و نظافت کلی را بهتر است به زمان دیگری موکول کنیم.

مساله دیگری که این روزها باید مورد توجه خانواده‌ها قرار گیرد دوری از بحث درباره اخبار و اتفاقات است.

‌او با بیان اینکه این روزها خانواده‌ها باید از اخبار دوری کنند، می‌افزاید:‌ برخی والدین به اشتباه فکر می‌‌کنند این روزها دانش آموزان سرگرم کنکور هستند و به اخبار توجه زیادی ندارند. اما این تصور اشتباه است.

نباید فراموش کرد که دانش آموزان به اخبار و اتفاقاتی که رسانه‌ای می‌شود فکر می‌کنند. برای نمونه ذهن آنها این روزها درگیر مسائلی مانند گرانی یا ‌ وقوع زلزله در جنوب کشور است.

بنابراین در چند روز باقیمانده به کنکور والدین باید آرامش خانه را حفظ کنند‌ و درباره اتفاقات و اخبار با یکدیگر بحث نکنند. فراموش نکنیم که بحث کردن و دامن زدن به اخبار سبب افزایش استرس دانش‌آموز می شود.

با استرس شدید چه کنیم؟

مساله دیگری که این روزها باید مورد توجه والدین قرار بگیرد، استرس بالای برخی دانش‌آموزان است که برای رفع آن نیاز است از متخصصان کمک گرفته شود.

کریمی فرشی دراین باره توضیح می‌دهد: اگر استرس نوجوانان خیلی بالاست و نشانه‌هایی مانند عرق‌ کردن کف دست، تپش قلب و دلشوره و بی‌خوابی در آنها دیده می‌شود،‌ بهتر است والدین موضوع را با یک روانشناس درمیان بگذارند‌. دست‌کم آنها می‌توانند به شکل تلفنی از نظر کارشناسان استفاده کنند‌.

افزون براین به دلیل شیوع کرونا برخی افراد نشانه‌های بیماری را مدام در خود بررسی می‌کنند و با دیدن کوچکترین نشانه‌ای تصور می‌کنند به بیماری سختی گرفتار شده‌اند.

این روانشناس دراین‌باره توصیه می‌کند: برخی دانش آموزان ممکن است نشانه‌های‌ سرماخوردگی ‌را در خود بزرگ کنند. در چنین شرایطی باید به آنها اطمینان داد که مشکلی جدی ایجاد نشده‌ است و با استراحت و نوشیدن مایعات سرماخوردگی‌شان رفع می‌شود.

خواب راحت قبل از کنکور

یکی از دغدغه‌های والدین و دانش آموزان ‌ در روزهای باقی‌مانده تا کنکور تغییرساعت خواب داوطلبان کنکور است. برای نمونه به دلیل استرس، ساعت خواب برخی دانش آموزان تغییر کرده است.

لیلا کریمی فرشی دراین خصوص به والدین توصیه می‌کند: به جای اینکه مدام به بچه‌ها بگوییم، زودتر بخواب‌، باید زمینه را برای استراحت بیشتر آنها فراهم کنیم.

به عبارت دیگر با افزایش آرامش در محیط می‌توان زمینه را برای استراحت نوجوانان فراهم کرد.‌ برای نمونه می‌توان این روزها دانش آموزان را به انجام ورزش‌‌هایی‌ مانند دویدن تشویق کرد، چراکه به این شکل انرژی آنها تخلیه می‌شود و شب‌ها راحت‌تر بخواب می‌روند. این درحالی است که آنها می‌توانند از تکنیک‌هایی مانند تنفس عمیق نیز بهره ببرند.

دوری از دوستان منفی‌باف

مساله دیگری که این روزها ذهن والدین را درگیر کرده، نحوه ارتباط دانش آموزان با دوستان‌شان است. در این بین کارشناسان توصیه می‌کنند ارتباط با گروه همسالان می‌تواند برای افزایش آرامش نوجوانان مفید باشد. اما باید نکاتی را نیز رعایت کرد.

کریمی فرشی دراین باره می‌گوید:‌ هرچند ارتباط دانش آموزان با یکدیگر مفید است. اما در روزهایی که تا کنکور باقی مانده است ارتباط آنها می‌تواند سبب ‌ تضعیف روحیه شان شود.

آن طور که او توضیح می‌ دهد بهتر است نوجوانان این روزها با دوستان منفی‌باف‌شان کمتر رابطه داشته باشند، افرادی که سبب ناامیدی شان می‌شوند، چون این افراد با بیان جملاتی مانند اینکه سوالات کنکور سخت است، امسال در کنکور شانس قبولی نداریم و ... باعث می‌شوند‌، روحیه شخص برای شرکت در آزمون کاهش پیدا کند.

فیلم، سریال و بازی

این روزها که تا کنکور زمان زیادی باقی نیست، برخی دانش آموزان درس و مشق را کنار گذاشته‌اند و با فیلم، سریال و بازی‌های کامپیوتری خود را مشغول کرده‌اند. این درحالی است که برخی کارشناسان توصیه می‌کنند این روزها دانش آموزان نباید هر نوع فیلم یا سریالی ببینند.

کریمی فرشی دراین باره به جام جم آنلاین می‌گوید: دیدن فیلم و سریال‌هایی که ذهن دانش آموزان را درگیر می‌کند و برایشان به نوعی ایجاد سوال می‌کند توصیه نمی‌شود و بهتر است ‌آنها به تماشای برنامه‌های طنز و سرگرم کننده بپردازند‌.

به گفته او این مساله درباره بازی های کامپیوتری نیز صدق می‌کند‌ و دانش آموزان نباید بازی‌هایی انجام دهند که ذهن‌شان را درگیر می‌کند و سبب خستگی روانی آنها می‌شود‌.

این روانشناس درباره استفاده از شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی نیز عنوان می‌کند:‌ بودن بیش ازحد در فضای مجازی می‌تواند به مشغله ذهنی دانش آموزان دامن بزند به همین دلیل بهتر است آنها این روزها بیشتر به جنبه تفریحی شبکه‌های اجتماعی بپردازند. ‌

به این ترتیب کارشناسان به دانش آموزان توصیه می‌کنند در روزهای باقی‌مانده تا کنکور موسیقی مناسب گوش کنند، کتاب بخوانند، نقاشی بکشند و یا با دوستانی که انرژی مثبت دارند وقت بگذرانند تا بتوانند اضطراب خود را مدیریت کنند.

‌والدین پر استرس‌

نکته دیگری که کارشناسان نسبت به آن هشدار می‌دهند. افزایش استرس و اضطراب در والدین و انتقال آن به دانش آموزان است. در این روزهای پایانی ‌ والدین باید مراقب باشند که استرس خود را به دانش‌آموزان منتقل نکنند.

کریمی فرشی دراین باره می‌گوید: در روز برگزاری کنکور ما شاهد والدینی هستیم که استرس زیادی دارند و این استرس را قبل از آزمون به دانش آموزان منتقل می‌کنند.

برای نمونه برخی والدین هنگام خداحافظی با فرزندشان گریه می‌کنند. چنین رفتاری سبب می‌شود دانش آموز با استراس زیادی در آزمون شرکت کند، چون تصور می‌کند اگر در کنکور قبول نشود زحمات پدر و مادرش را به هدر داده است‌.

به همین دلیل بهتر است والدین در روز برگزاری آزمون رفتاری طبیعی داشته باشند، برای نمونه اگر همیشه یکی از آنها فرزندشان را به مدرسه می رسانده‌ است. در این روز نیز لزومی ندارد هر دوشان نوجوان را تا محل برگزاری آزمون همراهی کنند‌.

مصرف دارو فقط با تجویز پزشک

اضطراب و استرس بیش از حد والدین و دانش آموزان در روزهای باقی‌مانده تا برگزاری کنکور سبب شده برخی فرصت‌طلبان به فکر سوء استفاده از شرایط ایجاد شده باشند. برای نمونه برخی افراد سودجو به والدین توصیه می‌کنند با مصرف داروهایی مانند ریتالین، استرس و اضطراب نوجوان خود را کاهش دهند. این درحالی است که این دارو در چنین مواردی تجویز نمی‌شود و فرصت طلبان فقط با فروش آن قصد خالی کردن جیب خانواده‌ها را دارند.

کریمی فرشی دراین باره می‌گوید: نباید فریب چنین اشخاص سودجویی را خورد. ‌ والدین باید بدانند چنین داروهایی سبب بدتر شدن شرایط فرزندشان خواهد شد به همین دلیل دانش آموزان فقط باید با تجویز پزشک اقدام به مصرف دارو کنند‌.

فراموش نکنیم که این روزها رفتار نامناسب والدین و دیگر اعضای خانواده می ‌تواند تبعات جبران ناپذیری داشته باشد. اگر ریشه افسردگی نوجوانان پس از برگزاری آزمون را دنبال کنیم به رفتارهای نامناسب این روزهای اعضای خانواده می‌رسیم. به همین دلیل ‌نباید موفقیت و آینده نوجوان را به  قبولی در آزمون کنکور گره زد.

مهدی آیینی | خبرنگار جام جم آنلاین ‌